Nhượng Quyền Thương Hiệu Và Những Điều Cần Biết?

Nhượng quyền thương hiệu, hay còn gọi là Franchise, là một hình thức kinh doanh trong đó một cá nhân hoặc tổ chức được phép sử dụng thương hiệu và tên của sản phẩm hoặc dịch vụ nhất định để kinh doanh. Hình thức này thường diễn ra trong một khoảng thời gian nhất định và kèm theo các ràng buộc tài chính, có thể là một khoản phí cố định hoặc phần trăm doanh thu và lợi nhuận của cửa hàng. Đây là một cách hiệu quả để mở rộng kinh doanh và tận dụng sức mạnh của một thương hiệu đã được khẳng định.

Nhượng quyền thương hiệu là một mô hình kinh doanh linh hoạt, có thể áp dụng cho hầu hết các loại hình kinh doanh. Có nhiều loại nhượng quyền khác nhau, được phân loại dựa trên các yếu tố như mức đầu tư, chiến lược của bên nhượng quyền, hoạt động, mô hình tiếp thị và quan hệ.

Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giới thiệu đến bạn bốn loại hình nhượng quyền chính:

• Nhượng quyền kinh doanh toàn diện

• Nhượng quyền kinh doanh không toàn diện

• Nhượng quyền có sự tham gia của quản lý

• Nhượng quyền có sự tham gia đầu tư vốn.

  Mỗi loại hình đều có những đặc điểm và lợi ích riêng, phù hợp với nhu cầu và điều kiện của từng doanh nghiệp.

Đúng như tên gọi, đây là mô hình nhượng quyền có cấu trúc hoàn chỉnh và chặt chẽ nhất, thể hiện rõ mức độ hợp tác và cam kết cao giữa bên nhượng quyền và bên nhận quyền. Điều này đảm bảo rằng cả hai bên đều đạt được lợi ích tối đa từ việc hợp tác, đồng thời duy trì sự nhất quán và chất lượng của thương hiệu.

Ngoài việc sử dụng thương hiệu nhượng quyền, bên nhận quyền còn có quyền tiếp cận toàn bộ hệ thống vận hành kinh doanh, bao gồm cả bí quyết công nghệ sản xuất và kinh doanh, cùng quyền quản lý sản phẩm và dịch vụ (từ sản xuất đến tiếp thị). Bên nhượng quyền sẽ cung cấp một kế hoạch chi tiết, bao gồm các thủ tục cần thiết cho mọi khía cạnh của doanh nghiệp. Họ cũng đảm bảo cung cấp hệ thống đào tạo bài bản và hỗ trợ liên tục, không chỉ trong giai đoạn khởi đầu mà còn trong suốt quá trình hoạt động lâu dài sau này.

Nhượng quyền mô hình kinh doanh toàn diện là loại hình phổ biến nhất và thường được nhắc đến nhiều nhất trong hệ thống nhượng quyền thương hiệu. Loại hình này được áp dụng rộng rãi trong hơn 70 ngành công nghiệp, nhưng đặc biệt phổ biến trong các ngành như thức ăn nhanh, bán lẻ, nhà hàng, dịch vụ kinh doanh, và các trung tâm thể hình. Đây là lựa chọn lý tưởng cho các doanh nghiệp muốn mở rộng quy mô và tận dụng sức mạnh của một thương hiệu đã được khẳng định.

Với mô hình này, bên nhượng quyền sẽ chuyển nhượng một số yếu tố quan trọng trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Thông thường, điều này bao gồm việc cung cấp quyền sử dụng hình ảnh thương hiệu và có thể là chia sẻ công thức độc quyền hoặc các chiến lược tiếp thị hiệu quả cho sản phẩm và dịch vụ. Mô hình này cho phép bên nhận quyền tận dụng những lợi thế sẵn có để phát triển kinh doanh một cách nhanh chóng và hiệu quả.

• Với hình thức nhượng quyền sử dụng thương hiệu, các thương hiệu có giá trị cao và lượng fan lớn thường cấp phép cho việc sản xuất các mặt hàng không cùng lĩnh vực. Chẳng hạn, Pepsi (đồ uống) cấp phép cho các hãng áo phông in logo của mình, hoặc Disney (hãng phim hoạt hình) cấp phép hình ảnh cho các sản phẩm đồ chơi và đồ gia dụng.

• Nhượng quyền phân phối sản phẩm/dịch vụ là khi bên nhận quyền chỉ phụ trách khâu phân phối sản phẩm/dịch vụ ra thị trường. Ở Việt Nam, mô hình này cũng khá phổ biến với những thương hiệu như Trung Nguyên (chuỗi cà phê) và Pierre Cardin (áo sơ mi cao cấp).

Mô hình nhượng quyền kinh doanh không toàn diện thường được các doanh nghiệp áp dụng khi họ muốn mở rộng hệ thống phân phối để gia tăng độ phủ thị trường và tăng doanh thu, nhằm cạnh tranh hiệu quả hơn với đối thủ. Do không chuyển nhượng những yếu tố cốt lõi của doanh nghiệp, bên nhượng quyền thường không quản lý quá chặt chẽ các hoạt động của bên nhận quyền.

Thay vào đó, họ chủ yếu tập trung vào việc tăng thu nhập từ việc bán sản phẩm hoặc dịch vụ. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho bên nhận quyền vận hành linh hoạt và sáng tạo trong khuôn khổ quy định.

Mô hình nhượng quyền quản lý tập trung vào chất lượng và kinh nghiệm của các nhà quản lý và lãnh đạo hơn là kinh nghiệm trong ngành cụ thể. Trong mô hình này, bên nhượng quyền không chỉ chuyển nhượng thương hiệu và mô hình kinh doanh mà còn cung cấp các nhà quản lý và điều hành cho bên nhận quyền. Những người quản lý này không tham gia vào hoạt động hàng ngày của doanh nghiệp mà tập trung giám sát toàn diện.

Vai trò của họ là sử dụng kinh nghiệm và chuyên môn của mình để lãnh đạo công ty, quản lý hiệu quả các bộ phận, tập trung vào phát triển kinh doanh và đưa ra các quyết định tài chính chiến lược. Điều này giúp đảm bảo doanh nghiệp hoạt động trơn tru và phát triển bền vững.

Equity Franchise là mô hình mà bên nhượng quyền đầu tư một phần vốn nhỏ vào doanh nghiệp dưới dạng liên doanh, cho phép họ tham gia trực tiếp vào việc kiểm soát hệ thống. Mặc dù tỷ lệ vốn đầu tư không lớn, bên nhượng quyền vẫn có thể tham gia vào Hội đồng quản trị của công ty, góp phần định hướng và quản lý hoạt động kinh doanh. Điều này giúp đảm bảo sự nhất quán và chất lượng trong việc vận hành doanh nghiệp.

Xây dựng thương hiệu từ trước giúp đảm bảo sự minh bạch và chất lượng đối với người tiêu dùng. Các chuỗi cửa hàng nhượng quyền thường được giám sát chặt chẽ về chất lượng, với quy trình quản lý chuyên nghiệp để duy trì sự đồng nhất và uy tín của sản phẩm. Chỉ cần một mắt xích lỏng lẻo, có thể ảnh hưởng tiêu cực đến toàn bộ hệ thống nhượng quyền. Việc này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì chất lượng và quản lý hiệu quả trong toàn bộ chuỗi thương hiệu.

Thông thường, các thương hiệu muốn nhượng quyền phải có một thị phần đáng kể trên thị trường. Điều này mang lại nhiều lợi ích cho bên nhận quyền, vì họ không cần phải đầu tư thời gian và công sức để xây dựng thương hiệu từ đầu. Thay vào đó, họ có thể tập trung vào việc tối ưu hóa quy trình quản lý và vận hành để phát triển doanh nghiệp hiệu quả. Việc tiếp nhận một thương hiệu đã có uy tín giúp bên nhận quyền nhanh chóng thu hút khách hàng và đạt được sự ổn định trong kinh doanh.

Các quy trình vận hành kinh doanh và tuyển chọn nhân viên đều được hệ thống hóa thành một tiêu chuẩn nhất quán. Việc có sẵn một khung quy chuẩn giúp chủ doanh nghiệp dễ dàng triển khai và quản lý các cơ sở nhận nhượng quyền. Một hệ thống bài bản không chỉ làm cho việc quản lý trở nên dễ dàng hơn mà còn giúp khắc phục sự cố nhanh chóng, nhờ vào các nguyên tắc đã được thiết lập ngay từ đầu. Điều này đảm bảo rằng mọi hoạt động đều diễn ra suôn sẻ và nhất quán, góp phần vào sự thành công chung của toàn bộ chuỗi thương hiệu.

Chủ nhượng quyền có trách nhiệm hỗ trợ tối đa các đối tác nhận nhượng quyền. Từ các vấn đề pháp lý, thiết kế và trình bày cho đến chiến lược marketing, tất cả đều được đối tác hỗ trợ toàn diện. Điều này giúp cho bên nhận nhượng quyền dễ dàng hơn trong việc quản lý và điều hành doanh nghiệp mới, giúp họ tập trung vào phát triển kinh doanh một cách hiệu quả và nhanh chóng đạt được thành công.

Hãy nhớ rằng khi bạn tham gia vào nhượng quyền thương hiệu, bạn chỉ là người được phép kinh doanh dưới tên thương hiệu của người khác, chứ không phải là chủ sở hữu thương hiệu. Điều này có nghĩa là bạn cần tuân thủ các quy chuẩn mà bên cung cấp đặt ra; nếu không, có thể dẫn đến việc mất hợp đồng nhượng quyền và gặp khó khăn trong kinh doanh của bạn. Do đó, việc nắm bắt và thực hiện đúng các quy định và tiêu chuẩn là rất quan trọng để duy trì sự nghiệp kinh doanh lâu dài của bạn.

Trên thực tế, nhiều người cũng muốn sử dụng phương thức nhượng quyền thương hiệu. Cạnh tranh giữa các đơn vị trong chuỗi thường rất gay gắt, với mục tiêu đạt doanh thu như đã đề ra bởi chủ nhượng quyền. Thường thì để tạo động lực, các cửa hàng có thể được khuyến mãi hoặc giảm chi phí hợp đồng nếu hoàn thành các mục tiêu cụ thể.

Tuân thủ những quy định và tiêu chuẩn mà đối tác đặt ra trong hợp đồng nhượng quyền là điều không thể thiếu. Các kế hoạch hoạch định sẵn sẽ được áp dụng cho bạn và sẽ tồn tại trong khuôn khổ rõ ràng. Chính sách và quy định sẽ được áp dụng từ cấp cao nhất xuống cấp thấp nhất, và có vẻ như không có sự linh hoạt trong việc sáng tạo và quản lý kinh doanh, điều này có thể làm cho bạn cảm thấy bị ràng buộc trong mô hình nhượng quyền.

Để quyết định về việc nhượng quyền thương hiệu, các doanh nghiệp luôn tiến hành tính toán và thảo luận kỹ lưỡng, đồng thời phải thực hiện các bước điều tra và nghiên cứu cẩn thận về mọi khía cạnh. Mục đích là để giảm thiểu rủi ro xuống mức thấp nhất có thể. Giống như bất kỳ hoạt động kinh doanh nào khác, Franchise cũng mang trong mình những khả năng xảy ra sai sót có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Vì vậy, các thương hiệu cần chú ý đến những điều sau trước khi tiến hành thực hiện nhượng quyền.

Có nhiều yếu tố mà bạn cần xem xét cẩn thận. Ví dụ như:

• Thương hiệu mà bạn đang quan tâm có đang hoạt động hiệu quả trên thị trường không?

• Sản phẩm/dịch vụ của họ có đang được thị trường ưa chuộng và có tiềm năng phát triển không?

• Nó có phù hợp với chiến lược kinh doanh của bạn và nếu bạn nhượng quyền thương hiệu này, bạn sẽ đóng góp những gì cho sự phát triển lâu dài của thương hiệu (bao gồm cả quy trình sản xuất, chiến lược tiếp thị,…)

Chắc chắn sẽ có những thử thách phát sinh, vậy bạn có thể chờ đợi để thu hồi vốn hay sẵn sàng chấp nhận rủi ro “đứt gánh” giữa chừng? Đây là những điều mà các doanh nghiệp cần tính toán và cân nhắc một cách kỹ lưỡng.

Sau khi quyết định mua, bán, hay chuyển nhượng thương hiệu, các bên luôn cần ký kết các hợp đồng rõ ràng, bao gồm các quyền lợi và nghĩa vụ cụ thể. Điều này đặc biệt quan trọng vì vai trò của pháp luật sẽ đảm bảo tính hợp pháp và bảo vệ cho mọi bên. Để tránh tình trạng mua nhượng quyền thương hiệu chỉ để sau đó phát sinh tranh chấp về quyền sở hữu hoặc bản quyền, quý khách nên kiểm tra kỹ về việc thương hiệu đã được đăng ký bản quyền và bảo hộ đúng pháp luật.

Khi các doanh nghiệp quyết định mua lại một thương hiệu và mở rộng cửa hàng hoặc chi nhánh, họ phải đối mặt với nhiều khoản chi phí "cố định" như mặt bằng, thiết bị và nhân viên. Ngoài ra, còn có các chi phí "biến động" như sửa sang, trang trí cửa hàng, và chi phí nguyên vật liệu để đảm bảo tính thống nhất. Điều này đặt ra thách thức lớn khi vẫn phải đảm bảo có đủ nguồn thu để trả cho thương hiệu một phần doanh thu theo tỷ lệ đã thỏa thuận.

Khi bạn đã quyết định mua lại một thương hiệu, điều quan trọng là duy trì tính nhất quán trong mọi khía cạnh của sản phẩm, dịch vụ, và các yếu tố liên quan. Điều này cực kỳ quan trọng vì người tiêu dùng có thể rất nhạy cảm và có thể "quay lưng" nếu bạn thay đổi một số điểm nhỏ của thương hiệu. Đồng thời, bạn cũng phải đối mặt với các rủi ro liên quan đến việc bị tước quyền kinh doanh hoặc rắc rối về các điều khoản đã thỏa thuận.

Quy trình nhượng quyền thương hiệu không chỉ đơn thuần là vấn đề giữa hai công ty hay hai thương hiệu mà còn liên quan mật thiết đến pháp luật. Các thủ tục hồ sơ rất phức tạp và phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của Luật Việt Nam, do đó các doanh nghiệp cần phải chú ý và chuẩn bị cẩn thận trước khi tiến hành.

Theo Điều 20, Mục 3 về Quy định chung của hoạt động nhượng quyền thương hiệu, các bên liên quan cần tuân thủ các quy định sau đây:

• Bên nhượng quyền cần chuẩn bị hồ sơ đề nghị đăng ký hoạt động nhượng quyền và nộp đến cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định tại Điều 18 của Nghị định về hoạt động nhượng quyền thương hiệu.

• Bên chuyển nhượng phải bàn giao Sổ đăng ký hoạt động và thông báo bằng văn bản cho bên nhận quyền về việc đăng ký.

Theo Điều 19, Mục 3 về Quy định chung của hoạt động nhượng quyền thương hiệu, các bên liên quan phải thực hiện các thủ tục và chuẩn bị hồ sơ như sau:

• Đơn đề nghị đăng ký hoạt động nhượng quyền thương hiệu theo mẫu do Bộ Thương hiệu hướng dẫn.

• Bản giới thiệu về hoạt động nhượng quyền được quy định bởi Bộ Thương hiệu.

• Các văn bản xác nhận khác như Giấy tờ pháp lý, văn bằng bảo hộ quyền sở hữu trong các trường hợp chuyển giao.

• Những thủ tục và hồ sơ này nhằm mục đích cung cấp, xác nhận và công khai thông tin đến các bên có thẩm quyền liên quan đến hoạt động nhượng quyền thương hiệu. Điều này đảm bảo tính pháp lý và minh bạch trong quá trình nhượng quyền.

Chính sách nhượng quyền đối với bên chuyển nhượng là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quyết định của bên nhận quyền, kết hợp cả những yếu tố khách quan lẫn chủ quan. Chính sách này phải thể hiện rõ các quyền lợi công bằng cho cả hai bên, hỗ trợ đạt được mục tiêu cuối cùng của việc nhượng quyền và thu hút nhiều nhà đầu tư. Một số chính sách thông dụng bao gồm: 

• Phí hoạt động định kỳ: Được bên nhận quyền phải trả theo chu kỳ nhất định để duy trì quyền sử dụng thương hiệu và hệ thống.

• Phí nhượng quyền ban đầu: Là khoản phí mà bên nhận quyền phải trả cho bên chuyển nhượng khi bắt đầu sử dụng thương hiệu và hệ thống.

Để tránh các tranh cãi không cần thiết về chi phí trong quá trình triển khai sau này, bên nhận quyền cần phải xem xét kỹ các điều khoản và quyền lợi này trong hợp đồng. Các chi phí khác có thể phát sinh cần được tính toán và cân nhắc cẩn thận trước khi ký kết hợp đồng nhượng quyền. Điều này giúp đảm bảo tính minh bạch và sự hài lòng của cả hai bên trong quá trình hợp tác nhượng quyền thương hiệu.

Trong những năm gần đây, mô hình kinh doanh nhượng quyền đang là xu hướng được nhiều doanh nghiệp hướng đến. Các lĩnh vực như F&B (Thực phẩm và Đồ uống) bao gồm buffet, trà sữa, cà phê, cửa hàng tiện lợi; cùng với lĩnh vực giáo dục đều đang phát triển mạnh mẽ tại các thành phố lớn của Việt Nam.